به طور حتم شما نیز در میان دوستان و آشنایان، افرادی را می‌شناسید، که به شکلی ناگهانی زندگی‌شان ازاین رو به رو شده است و به آن شخص لقب «ریسک‌پذیر» را داده‌اید. اما آیا هیچ‌گاه خودتان را به‌جای آن شخص تصور کرده‌اید؟ واکنش شما در موقعیت‌هایی که نیاز به ریسک دارد چگونه خواهد بود؟ آیا شما هم فکر می‌کنید که ریسک پذیری مساوی با شجاعت است؟ یا مانند برخی آن را حماقت می‌دانید؟ اگر احساس می‌کنید که نیاز به اطلاعات بیشتری برای تصمیم‌گیری دارید با یوکن همراه باشید؛ تا در این قسمت به موضوع ریسک‌پذیری و هر آنچه درباره‌ی آن باید بدانید بپردازیم.
تعریف ریسک‌پذیری
ریسک‌پذیری (Risk-taking) در معنای لغوی به عمل یا واقعیتی که با خطر همراه است، گفته می‌شود؛ که در طول رسیدن به هدف مورد نظر با آن همراه خواهد بود. مانند راه‌اندازی کسب‌وکار جدید که همیشه با ریسک همراه است. البته به خاطر بسپارید که ریسک کردن با ریسک‌پذیر بودن متفاوت است. ریسک‌پذیر بودن یک نوع ویژگی شخصیتی است که در زمره صفات آدمی قرار می‌گیرد. اما ریسک کردن در عمل کردن و در ادامه‌ی آن محقق می‌شود.
ریسک کردن فقط در حوزه شغل و درآمد معنا نمی‌‌شود. بلکه همه ما در تمام لحظات زندگی و تصمیم‌های مهم زندگی‌مان، با آن روبرو هستیم و بارها دچار تردید شده‌ایم. ریسک کردن استرس‌آور و ترسناک به نظر می‌رسد. به خصوص زمانی که به سکون و ثبات در وضعیت خاصی رسیده باشید، ترس از شکست مانع از ریسک کردنتان می‌شود. اما از سویی دیگر با کمی جست‌وجو درباره‌ی زندگی افراد موفق متوجه می‌شوید که یکی از اصلی‌ترین علل موفقیتشان ریسک‌پذیر بودن بوده است. این شما را وسوسه می‌کند تا در زندگی‌تان ریسک کنید.
همه‌ی ما حتی محافظه کارترین‌ها، درصدهای متفاوتی از ریسک‌پذیری را در خودمان داریم. وقتی که تصمیم به یادگیری مبحث جدیدی می‌گیرید، شریک زندگی یا دوستی برای خود برمی‌گزینید. همه این‌ها کارهایی است که در بطن خودش با ریسک همراه می‌شود. اما آیا شما این ریسک‌ها را نمی‌پذیرید؟! البته که قبول می‌کنید. زیرا شما به‌یقین یاد گرفته‌اید که انسان‌ها برای بقا و ادامه زندگی باید برخی از ریسک‌ها را بپذیرند. افراد، از لحظه‌ای که به دنیا می‌آیند، از خانواده، جامعه و اطرافیان پذیرش این ریسک‌ها را فرا می‌گیرند و بر اساس آن‌ها الگوی ذهنی‌شان را می‌سازند.
اهمیت ریسک‌پذیری
افراد ریسک‌گریز از این که چیزی را از دست بدهند وحشت دارند و به همین خاطر از تغییرات اجتناب می‌کنند. آن‌ها می‌ترسند که چیزهایی فعلی را نیز از دست بدهند و زندگی‌شان بدتر شود. این دسته از افراد از تصمیم‌گیری‌های جدید و اهداف جدید بیم دارند و علاقه‌مند هستند که همیشه در حاشیه زندگی امن خود باشند؛ چون در واقع قدرت ریسک‌پذیری ندارند. اما در عوض، افراد موفق همیشه به سمت چالش‌های جدید می‌روند تا به رشد و پیشرفت برسند.
چالش های جدید، دنیای انسان‌ها را گسترده‌تر می‌کند و فرصت‌های جدیدی را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهد. درواقع ضرر کردن در داد و ستدهای کوچک باعث برنده شدن شما در معاملات بزرگ‌تر خواهد شد. در قبال هر چه که در راه هدفتان از دست می‌دهید چیزهای دیگر به‌دست می‌آورید. اگر شما نخواهید که هیچ‌چیزی را از دست بدهید، فرصت‌ها و میزان معاملات شما در زندگی به صفر خواهد رسید.
لازمه‌ی ریسک کردن اعتماد به نفس است. سطح دانش بالا نیز معلول اعتمادبه‌نفس بالا خواهد بود. پس ابتدا سطح دانش خود را در مسأله موردنظر بالا ببرید تا بتوانید مسیر درستی برای هدفتان ترسیم کنید. اما سطح دانش بالا و داشتن اطلاعات کافی هیچ‌چیزی را صددرصد تضمین نخواهد کرد، بلکه احتمال بروز خطا یا شکست‌خوردن، را کاهش می‌دهد.
همان‌طور که روان‌شناسان اعتقاد دارند، تنها راه غلبه بر ترس، روبه‌رو شدن با آن است. پس برای ریسک‌پذیر شدن نیز باید ترستان را کنار بگذارید، تا استرستان کاهش یابد و بتوانید وارد عمل شوید. اگر زندگی‌تان را با ترس‌ها و تعویق انداختن جلو ببرید هیچ‌وقت به هدفتان نمی‌رسید. اگر این طور پیش برود همیشه در آینده حسرت گذشته و فرصت‌های از دست رفته را خواهید خورد. پس برای جلو انداختن کارهای خود عذر و بهانه‌ای نیاورید و زمان را از دست ندهید.
با تلاش، شجاعت و خلاقیت جلو بروید، چون قرار نیست همیشه شانس با شما همراه باشد. بلکه برای قدم گذاشتن در مسیر با ریسک باید اراده، جرأت و سخت‌کوشی زیادی داشته باشید. یکی از بهترین مثال‌های ریسک‌پذیری، کودکان هستند. آن‌ها قدرت ریسک‌پذیری بالایی دارند و به طور معمول مدت‌زمان زیادی را صرف انجام کاری می‌کنند که بارها به نتیجه نمی‌رسد؛ اما باز هم آن را تکرار می‌کنند تا موفق شوند.
اگر شما هم در زندگی این نکته را سرلوحه کارتان قرار دهید که هیچ‌چیز غیرممکن نیست و بعد از هر شکست باز هم ریسک انجام مجدد آن را داشته باشید، به موفقیت خواهید رسید. پس از هدفتان نا‌امید نشده بلکه به جای رها کردن آن، به دنبال یافتن ایرادات و رفع آن‌ها باشید.
ریسک‌پذیری در کارآفرینی
از سویی دیگر، ریسک‌پذیری پایه و اساس کارآفرینی است. وقتی‌که تصمیم می‌گیرید ایده، زمان و پولتان را صرف انجام کاری کنید در واقع اعتبار خودتان را در معرض خطر قرار می‌دهید و در تمام قسمت‌های آن با ریسک‌های زیادی روبه‌رو می‌شوید. ممکن است تجارتتان شکست بخورد و اموالتان را از دست دهید یا ممکن است نیروهایتان در زمان حیاتی، استعفا دهند. حتی ممکن است تغییر استراتژی‌تان منجر به شکست در بازار شود و هزاران خطر دیگر شما را تهدید می‌کند. پس به‌محض ورود به دنیای کارآفرینی با حجم زیادی از ریسک‌ها مواجه خواهید شد. این خطرات و ترس‌ها ممکن است که جلودار شما شوند و شما هیچ‌وقت کسب‌وکارتان را آغاز نکنید.
اما در مقابل تصور کنید که دیگران با دانش کافی، ریسک پذیری و شجاعت تجارت خود را آغاز کنند و به موفقیت برسند. آن‌گاه است که همیشه حسرت زندگی و موفقیت دیگران را خواهید خورد و خود را برای ترس از ریسک کردن سرزنش خواهید کرد. درواقع ریسک‌پذیر بودن، وجه تمایز تفاوت افراد عادی با افراد موفق است. افراد ریسک‌پذیر بیشتر از سایرین برای موفقیت و تحقق شرایط بهتر، تلاش می‌کنند. همان‌گونه که همیشه می‌بینیم، زندگی افراد کارآفرین و تاجرهای موفق با ریسک‌های بزرگی همراه بوده است. آن‌ها حتی اگر تلاششان به شکست منتهی شده، دست از کار نکشیدند چون در مقابل فرصت‌های زیادی را به‌دست آوردند .
افراد موفق اعتقاد دارند که موقعیت‌های خوب همیشه با ریسک همراه بوده و با انتظار کشیدن، اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. آن‌ها حتی پذیرش برخی ریسک‌ها را نیز مثبت می‌دانند. چون با قبول ریسک، اعتماد به نفسشان تقویت شده و یاد گیری‌شان افزایش می‌یابد. آن‌ها به خوبی می‌دانند که صرف‌نظر از نتیجه دلخواهشان، درس بزرگی در هر ریسک نهفته است و چیزی به مفهوم شکست وجود ندارد. به‌علاوه همه ناکامی‌های جدید و موقتی که در ازای پذیرش ریسک‌های پیش رو با آن‌ها مواجه می‌شوند، به رشدشان کمک می‌کند و پس از هر شکست و ناکامی ترسشان کاهش‌یافته و می‌دانند که اکنون وقت آن فرا رسیده که ریسک جدیدی را بپذیرند.
چگونه روحیه ریسک‌پذیری را در خود تقویت کنیم
- بپذیرید که امکان شکست وجود دارد: راه‌های رسیدن به اهداف با ریسک و خطراتی همراه است و امکان شکست خوردن امری اجتناب‌ناپذیر است . اما اینکه شما چگونه ادامه دهید اهمیت دارد. آیا نا‌امید شده و یا از آن درس گرفته و خودتان را برای شرایط سخت‌تر آماده می‌کنید؟! در صورتی موفق خواهید شد که ریسک کردن و حتی شکست خوردن را نه تنها یک تهدید، بلکه فرصتی برای رشد به حساب آورید.
- به هشدارهای افراد ترسو که مانع رسیدن به اهداف و رؤیا‌هایتان می‌شوند، توجه نکنید: در مسیر رسیدن به هدفتان، همیشه افرادی هستند که شما را از آینده و خطرات احتمالی می‌ترسانند. آن‌ها مدام تجربیات خود و راه رسیدن به موفقیت خود را بازگو می‌کنند. اما شما به خودتان و تلاشتان ایمان داشته باشید و به انرژی‌های منفی که به سمتتان شلیک می‌شود توجهی نکنید.
- با ریسک‌های کوچک‌تر شروع کنید: ذهن ما به‌طور ناخودآگاه ابتدا نیمه خالی لیوان را می‌بیند و در برابر خطرات و ریسک‌های پیش رو مقاومت نشان می‌دهد. پس برای ساخت روحیه ریسک‌پذیری، خود را به یک‌باره در مقابل ریسک‌های بزرگ قرار ندهید و با ریسک‌های کوچک شروع کنید تا ذهنتان به آن عادت کرده و صفت ریسک‌پذیری‌تان تقویت شود.
- خودتان را به چالش بکشید: فعالیت‌هایی که به‌طور روزمره انجام می‌دهید را این بار با دشواری بیشتری امتحان کنید. به عنوان مثال اگر همیشه با دست نوشته از قبل برای سخنرانی آماده می‌شدید، این بار بدون آن‌ها شروع کنید. انتظارتان از خودتان را افزایش دهید تا ذهنتان به چالش کشیده شود. با این کار به خیلی از توانایی‌های خود پی می‌برید و کارهای همیشگی‌تان را خیلی بهتر از قبل انجام خواهید داد. وقتی کارها را متفاوت از قبل انجام می‌دهید، خلاقیت نیز در شما افزایش خواهد یافت و به طور قطع اعتماد به نفستان زیاد می‌شود. درنهایت روحیه ریسک‌پذیری‌تان تقویت خواهد شد.
- تفاوت بین ریسک کردن و حماقت را یاد بگیرید: به طور حتم افرادی را می‌شناسید که از شانس، زمین و زمان گله دارند و عدم موفقیتشان را به آن‌ها نسبت می‌دهند. این اشخاص در واقع همان‌هایی هستند که متوجه تفاوت بین حماقت و ریسک‌پذیری نشده‌اند. این افراد کارهای خود را بدون تحقیق و دانش کافی جلو می‌برند و در آخر هم شکست‌های سنگینی می‌خورند. اما افراد با روحیه ریسک‌پذیر، کارهای‌شان را با دقت، تحقیق و دانش کافی انجام می‌دهند و از شکست احتمالی جلوگیری می‌کنند.
حرف آخر
توجه داشته باشید که منظور از ریسک کردن انجام کارهای غیرمنطقی و احمقانه نیست. پس برای هر تصمیم اشتباهی نیازی به ریسک‌پذیری نیست. بلکه هدف ما در این مقاله این بود که شجاعت کافی برای تصمیم‌گیری در مورد اهداف آینده‌ساز خود به خرج دهید. ترس مانع شروع و انجام کارهای مهم می‌شود؛ چون جرأت پذیرش ریسک‌های احتمالی را از شما می‌گیرد. پس قبل از ریسک کردن، با دقت اهدافتان را بشناسید.
