از آخرین بیماری پاندمیک سال 1918، امسال یکی از متفاوت‌ترین تعطیلات را تجربه کردیم. بسیاری از ما نتوانستیم با خانواده و دوستان خود برای خوردن، نوشیدن، حرف زدن و جشن گرفتن کنار هم جمع شویم. برای بسیاری از ما، به خصوص آن‌هایی که مسن‌ترند یا تنها زندگی می‌کنند، سال 2020، سالی به شدت خلوت بوده است و فصل تعطیلات امسال هم که در قرنطینه هستیم، به این تنهایی دامن می‌زند. با یوکن همراه باشید.
با توجه به تحقیقات انجام شده، تنهایی برای سلامت جسمی و ذهنی بلندمدت، یک ریسک است. مطالعات جدید که توسط محققان دانشگاه مک گیل (McGill University) در مونترال (Montreal) کانادا انجام شده، نشان می‌دهد که مغز مردم تنها، از مغز کسانی که تنها نیستند، متفاوت است. این تحقیق یک شبکه خاص از مغز را نشان می‌دهد که اصطلاحا به آن شبکه‌ی حالت پیش‌گزیده یا دیاِماِن (DMN) می‌گویند و فقط زمانی فعال است که ما به رویدادهای گذشته فکر می‌کنیم، برنامه ریزی می‌کنیم، دنبال مقصود دیگران می‌گردیم و به آینده فکر می‌کنیم.
تنهایی، دشمن سلامتی است
تنهایی، برای سلامتی یک مشکل جدی است. تنهایی و انزوای اجتماعی می‌تواند منجر به کاهش شناختی در افراد مسن و همچین افسردگی و دیگر مسائل سلامت روانی شود. تنهایی همچنین خطر بالای بیماری‌های مختلف، چاقی مفرط و حتی مرگ را دارد. هر روزی که تنهایید، انگاری که 15 نخ سیگار کشیده‌اید. علاوه بر این‌ها، برای سیستم ایمنی بدن نیز مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. ما ذاتا با افراد دیگر ارتباط برقرار می‌کنیم و دوست داریم بخشی از یک جامعه باشیم. متاسفانه در جامعه‌ی مدرن، جوامع زیاد وابسته و ثابت نیستند و تعداد روزافزونی از مردم خودشان را بخشی از جامعه، محله، مذهب، خانواده یا دوستان خود نمی‌دانند. مخصوصا افراد مسن که چون از دوستان خود دور می‌مانند یا در حال مرگ هستند، بیشتر منزوی می‌شوند. برنامه‌ی روزانه‌ی بسیاری از آنها، به گونه‌ای نیست که احساس کنند بخشی از یک اجتماع هستند.
تحقیق
تحقیق انجام شده توسط محققان دانشگاه مونترال (University of Montreal) از داده‌های بایوبانک (Biobank) که یک پایگاه اطلاعاتی منبع باز است، استفاده کرد و روی بیش از 40 هزار فرد مسن و میان‌سال ساکن انگلستان، آزمایشی انجام داد. در این تحقیق برای تشخیص افراد تنها، از آنها پرسیده شد: «آیا شما اغلب احساس تنهایی می‌کنید؟ بله یا خیر؟»
یکی از محدودیت‌های این آزمایش، این است که فقط یک سوال است (سنجش تک موردی) و ممکن است به طور کامل ماهیت واقعی تنهایی را ثبت نکند. سنجش تک موردی تنهایی، بیشتر از اینکه تعداد افراد تنها را اندازه بگیرد، یک ارزیابی ذهنی است.
مقیاس ذهنی، بسیار مهم است، چرا که شما می‌توانید با افراد زیادی ارتباط برقرار کنید اما هنوز نسبت به آنها احساس خاصی نداشته باشید یا آنها را نپذیرفته باشید. تحقیقات پیشین نشان داده است که مفهوم تنهایی برای افراد تنها، کاملا با افرادی که تنها نیستند، تفاوت دارد. افراد تنها خود را بی‌کس، ناخواسته یا نامطلوب می‌شمارند. آنها حس می‌کنند به جایی تعلق ندارند و هیچ‌جا پذیرفته نمی‌شوند. حس می‌کنند بیش از حد خسته‌کننده یا ناخوشایند هستند. اینکه یک مدتی فقط با خودتان باشید، دلیل نمی‌شود تنها باشید. حتی بعضی از ما از تنهایی لذت می‌بریم. تنهایی واقعی یعنی با وجود نیازهای برآورده نشده و تعاملات اجتماعی، احساس بی‌کسی و تنهایی کنیم. در این تحقیق، حدود 13 درصد خودشان را تنها می‌دانستند.
مغز مردم تنها چگونه متفاوت است؟
این تحقیق، از داده‌های اسکن ام‌آرآی مغز استفاده کرد. نتایج نشان داد که شبکه‌ی حالت پیش‌گزیده یا دیاِماِن (DMN) افراد تنها، در مقایسه با آن‌هایی که خود را تنها نمی‌دانند، متفاوت است. بخش‌های مختلف دیامان افراد تنها، متراکم‌تر است و با شبکه‌های مغزی، مثل توجه، دید، تفکر، ادراک اجتماعی و غیره، ارتباطات قوی‌تری دارد و آنها را کنترل می‌کند. همچنین حجم ماده خاکستری در دیامان افراد تنها بیشتر است. هنگامی که به تجربیات گذشته فکر می‌کنید، آینده را تصور می‌کنید، نگران اتفاق آینده هستید یا سعی می‌کنید برای آنچه می‌خواهید انجام دهید، برنامه‌ریزی کنید، دی‌ام‌ان‌تان فعال می‌شود.
این یافته‌ی دیامان فعال و منسجم، مطابق است با آنچه که ما درباره‌ی درک تعامل اجتماعی مردم تنها می‌دانیم. گرایش شناختی افراد تنها در زمینه‌های اجتماعی، همیشه افکار منفی است. آنها به احتمال زیاد خودشان و دیگران را منفی می‌بینند. یک گرایش منفی، به مغز شما می‌گوید با چه کسانی هم‌کلام شوید، چطور رفتار کنید و اینکه چه چیزهایی را تجربه کنید.
یکی دیگر از یافته‌های مهم، تفاوت میان فورنیکس (fornix) (شاخه‌ای از رشته‌های عصبی است که دیامان را به هیپوکامپ؛ مرکز حافظه‌ی مغز، متصل می‌کند) افراد تنها و افراد دیگر است. ساختار این الیاف عصبی در افرادی که خود را تنها نمی‌پندارند، سالم‌تر از الیاف عصبی افراد تنها می‌ماند. این یعنی جریان اطلاعات بین هیپوکامپ و دیامان افراد تنها، ساده‌تر است. از آن‌جایی که خاطرات و تجربیات گذشته در هیپوکامپ ذخیره می‌شود، ممکن است که تجربیات منفی ارتباطات اجتماعی گذشته (مثلا زورگویی، انتقاد یا حذف)، پردازش اطلاعات را در افراد تنها، بیشتر منحرف کند. آنها به احتمال زیاد، تمام وقت خود را صرف یادآوری تجربه‌های منفی اجتماعی می‌کنند و هیچ‌وقت به این فکر نمی‌کنند که چه کار اشتباهی انجام داده‌اند که باعث شده دیگران از آنها خوششان نیاید.
پردازش اطلاعات در افراد تنها
با اینکه این تحقیق، مستقیما اثرات ساختارهای مغزی را بر روی افکار یا رفتار افراد تنها ارزیابی نکرده است، ما می‌توانیم به وسیله‌ی مطالعات تحقیقاتی دیگر، این یافته‌های مغز را تفسیر کنیم. مردم تنها، همیشه وقت خود را صرف فکر کردن به تعاملات اجتماعی منفی، تجربه‌های طرد شدن یا دشمنی دیگران می‌کنند. آنها ممکن است واکنش‌های منفی دیگران را پیش‌بینی کنند، فکر کنند که دیگران از آنها خوششان نمی‌آید و حتی ممکن است به جای نشانه‌های خوب و مثبت در دیگران، به دنبال نشانه‌های منفی آنها باشند.
به عبارت دیگر، خاطرات بد گذشته، مثل رد شدن یا طرد شدن، ممکن است روی مغز آنها تاثیر بگذارد و باعث شود آنها همواره سعی کنند آینده را پیش‌بینی کنند یا به چیزهای ناراحت‌کننده فکر کنند. پردازش مغز غیر منطقی و یک‌جانبه، باعث می‌شود که مردم تنها از تعاملات اجتماعی دوری کنند تا این‌گونه لازم نباشد تجربیات تلخ و منفی گذشته را تکرار کنند. زمانی که آنها با دیگران ارتباط اجتماعی برقرار می‌کنند، ممکن است یک حس انتقاد از خودشان داشته باشند و در دیگران به دنبال همان طرد شدن یا رد شدن باشند. اگرچه این حرف مطابق تحقیقات بالینی و برخی مطالعات قبلی است، اما ما هنوز هم برای پیدا کردن ارتباط این الگوی تعصب شناختی با یافته‌های مغزی، به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
حالا چه‌کار می‌توانید بکنید؟
اگر عزت نفس شما به دلیل زورگویی‌ها، محرومیت‌ها، سخن‌چینی‌ها، انتقاد‌ها و تجربیات منفی اجتماعی دیگر خدشه‌دار شده، برای غلبه بر این چرخه‌ی تنهایی و دوری از رد شدن، چه‌کار می‌توانید انجام دهید؟ در لیست زیر، سه پیشنهاد برایتان نوشته شده است.
در زمان حال زندگی کنید
ببینید که مغز شما در اجتماع، چه وقتی مشغول قضاوت عملکرد خود یا فکر کردن به حرف‌ها و افکار دیگران است. توجه خود را عمدا به اتفاقات حال حاضر پرت کنید. به سخنان دیگران گوش دهید و درباره‌ی موضوع حرف کنجکاو باشید تا بتوانید طبیعی و با علاقه پاسخ دهید.
از دوری کردن اجتناب کنید
سعی کنید بر تمایل خود برای اجتناب از اجتماع و منزوی شدن، غلبه کنید. این کار ممکن است در شرایط الان و در قرنطینه، دشوار باشد، اما باز هم می‌توانید در فضای باز یا از طریق ابزارهای تماس ویدیوی مانند اپلیکیشن زوم (Zoom)، به کار خود ادامه دهید. هر چه بیشتر خودتان را از افکارتان جدا کنید، احتمال کمتری وجود دارد که بتوانید آنها را با افکار مثبت جایگزین کنید. سعی کنید ذهن خود را باز نگه دارید و در مورد اجتماع، پیش‌داوری نکنید.
بازخورد دریافت کنید و مهارت‌های جدیدی تمرین کنید
نظر دیگران را در مورد نحوه‌ی برخوردتان در موقعیت‌های اجتماعی بپرسید. با استفاده از بازخوردهای مثبت، بر تعصب‌ها و بازخوردهای منفی خود غلبه کنید و ببینید که چگونه می‌توانید آنها را بهبود بخشید. اگر ناشی و مضطرب هستید، هر آنچه می‌خواهید بگویید، بنویسید و در مقابل یک آینه تمرین کنید. هر چه مهارت های اجتماعی بیشتری تمرین کنید، عملکرد شما بهتر خواهد بود.
خلاصه
به طور خلاصه، تحقیقات مغزی، نشان می‌دهد که دیامان و فورنیکس در افراد تنها، متفاوت است و با گرایش آنها نسبت به اطلاعات منفی اجتماعی، تطابق دارد. آن هم در حالی که کناره‌گیری، باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود. باید با دیگران رفت و آمد داشته باشید، ذهن خود را باز نگه دارید و مهارت‌های جدید را تمرین کنید. به شما تضمین می‌دهم؛ طولی نمی‌کشد که تجربه‌های اجتماعی بهتری به دست می‌آورید.
منبع: PsychologyToday
