با توجه به تغییرات سریع تکنولوژی، امروزه نقش استارتاپ ها در زندگی جوامع روز به روز پررنگ‌تر شده و دولت‌ها، سازمان‌ها و افکار عمومی توجه بیشتری به این مبحث نشان داده‌اند. اما متأسفانه شاهد آن هستیم که در کنار افزایش رشد و بروز ایده‌های نو از هر 10 استارتاپ، 9 عدد از آن‌ها به موفقیت نرسیده و با شکست در مراحل مختلف تثبیت استارتاپ مواجه می‌شوند. اما عوامل اصلی و چگونگی به موفقیت رسیدن و رشد بیشتر استارتاپ‌ها در چیست؟ چه دلایلی باعث سقوط و شکست یک استارتاپ می‌شود؟ با یوکن همراه باشید، تا این عوامل را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهیم.
عوامل داخلی موفقیت استارتاپ‌ها
چشم‌انداز
شرکت‌های حرفه‌ای و بزرگ دنیا بر اساس چشم‌انداز همیشگی‌شان پیش می‌روند و رشد می‌کنند. تعیین چشم‌انداز به سازمان کمک خواهد کرد که اهداف خود را روشن‌تر کند تا آن‌ها را در راستای مسیر پیشرفت جلو ببرد. حتی کسبوکار نوپایی که هنوز کوچک هستند نیز باید چشم‌انداز مشخصی داشته و استراتژی خود را بر آن اساس شکل دهند.
سرعت
استارتاپی که به موقع راه‌اندازی شده و سریع‌تر از رقبا پیش برود، به طور قطع موفق خواهد شد. زمان یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت استارتاپ ها به حساب می‌آید. هرگز کارهای مهم مجموعه را به تعویق نیندازید. حتی اگر قرار است اشتباهی رخ دهد، بهتر است که سریع‌تر رخ دهد تا از آن درس بگیرید و قبل از اینکه بزرگ‌تر شوید راه پیشگیری از آن را آموخته باشید. فراموش نکنید که هر دقیقه از وقت شما و همکارانتان ارزشمند است و اگر آن را به فعالیت‌های نامرتبط با کسب‌وکارتان اختصاص دهید ضرر کرده‌اید.
مدیریت بودجه و هزینه‌ها
وقتی شما منابع محدودی در مدت زمان اندکی در اختیار دارید؛ باید هنر آن را داشته باشید که نیازهای ضروری را از سایر نیازها تفکیک کنید. از هزینه‌های غیر ضروری اجتناب کنید، چون علت عدم موفقیت خیلی از استارتاپ‌ها مسئله مالی است. می‌توانید در شروع کار هزینه‌های ثابت خود را محدودتر کنید؛ تا بیشتر سرمایه‌تان را به رشد استارتاپ اختصاص دهید. مشکلات همیشه در مواقعی به وجود می‌آیند که انتظارش را نداریم؛ پس بهتر است که خودتان را برای آن‌ها آماده کرده باشید.
نظم و انظباط
این مورد را باید از خود اعضا شروع نمود. بدون نظم و انضباط، استارتاپ‌ها حتی اگر در بهترین شرایط اقتصادی هم قرار بگیرند، به موفقیت نخواهند رسید. هماهنگ بودن افراد در تیم، با اخلاق کاری مثبت امکان‌پذیر می‌شود و اخلاق کاری نیز پیشرفت تیم و کسب و کار را در پی خواهد داشت.
پشتکار و اراده
داشتن عزم جدی و از دست ندادن امید، همیشه منجر به موفقیت می‌شود. به خصوص هنگامی که جاده پر پیچ‌وخم و ترسناک می‌شود. چالش‌های بسیاری ییش روی شما قرار می‌گیرد و تیم استارتاپ برای غلبه بر این چالش‌ها، باید عزم راسخ داشته باشد. درست مانند کتاب «خوب به عالی» از جیم کالینز که می‌گوید: اگر افراد مناسب در صندلی‌های مناسب اتوبوس نشسته باشند، استارتاپ در نهایت به موفقیت خواهد رسید. داشتن اراده و پایداری، یکی از مؤلفه‌های اصلی تحقق این واقعیت است.
آمادگی پذیرش تغییرات
بهترین استارتاپ‌ها در کمترین زمان، خودشان را با فناوری‌های روز دنیا تطبیق می‌دهند. به روز بودن استارتاپ می‌تواند به پیشرفت‌های اساسی منجر شود. در سال‌های اولیه، استارتاپ باید بارها و بارها محصول یا خدمت را تست کرده، تا بتواند باگ‌های مخفی آن را یافته و برطرف سازد یا تسهیلات دیگری را بدان بیفزاید.
مهارت جذب سرمایه و سرمایه‌گذار
بخش مالی، شاهرگ اصلی هر کسب‌وکاری بوده و شمار زیادی از کسب‌وکار‌های مفید و توانا به دلیل مشکلات مالی تعطیل شدند. مدیر باید در متقاعد کردن سرمایه‌گذارها و جمع سرمایه برای استارتاپ تمام راه‌ها را بررسی کند. در این مورد می‌توان از شرکت‌های شتاب دهنده نیز کمک گرفت.
باور داشتن به هدف و کسبوکار
برای موفقیت در کسبوکار باید جرأت ریسک کردن داشته باشید و این موضوع زمانی میسر می‌شود، که به خودتان و هدفتان ایمان داشته باشید. به طور معمول، سودآورترین سرمایه‌گذاری‌ها ریسک‌های بزرگی کرده‌اند. اما این نکته را فراموش نکنید که بنیانگذاران یک استارتاپ در چنین تصمیماتی باید دقت کافی داشته باشند؛ تا در حد امکان از سقوط آنی و غیر قابل جبران کسبوکار جلوگیری به عمل آید.
مدیریت زمان
زمان، چالش کسبوکار شما است و باید آن را به مناسب‌ترین شکل ممکن مدیریت کنید. راه‌اندازی کسبوکار نباید در بازه زمانی خیلی طولانی اتفاق بیفتد و باید قبل از ورود رقبا استارت کار را بزنید. برای ترتیب انجام کارها برنامه‌ریزی کنید و به آن‌ها اولویت دهید، تا بهره‌وری و کارایی تیمتان افزایش پیدا کند.
اجرا و پیاده سازی
داشتن ایده نو فقط ابتدای کار بوده و 89 درصد کار، اجرا و پیاده‌سازی استارتاپ است. در این قسمت تجربه حرف اول را می‌زند، تا از تصمیم‌های اشتباه پیشگیری کنید. استارتاپ‌های موفق همیشه به دنبال فرصت‌هایی بهتر برای پیشرفت هستند و از اشتباهات خود درس می‌گیرند. آن‌ها با رفع این اشتباهات به مسیر طولانی آینده‌‌شان ادامه خواهند داد.
عوامل شکست استارتاپ‌ها
به طور معمول ما شاهد افزایش روز افزون ایده‌های نو و خلق نیازهای جدید در جامعه هستیم، که آغاز کسبوکار نوپای دیگری را می‌طلبد. اما بر طبق آمار، متأسفانه فقط ده درصد از استارتاپ های ایران به مرحله رشد و بلوغ می‌رسند. چراکه اکثر آن‌ها در مرحله ورود به بازار یا کمی قبل‌تر و بعدتر شکست خورده و کنار می‌کشند. از این رو باید با دانستن دلایل شکست استارتاپ‌ها، گام‌های پیشگیرانه‌ای برداشت.
بعد از شکست کسبوکار نوپا، بنیان‌گذار یا بنیانگذاران آن‌ها دلایل شکست استارتاپ را اعلام می‌کنند؛ تا بلکه سایرین بتوانند از این تجربیات بهره ببرند. بزرگ‌ترین عاملی که تا به حال از سوی این افراد اعلام شده، عدم نیاز و تطابق بازار با محصول و مسائل مالی بوده است. اما به صورت کلی تأثیرگذارترین عواملی که در عدم موفقیت استارتاپ‌ها تاثیرگذار هستند عبارت‌اند از:
عدم تطابق محصول با بازار
تا هنگامی که محصول یا خدمت شما نتواند یکی از نیازهای بازار را رفع کند، به هر میزان هم که در مدیریت و بقیه موارد اثرگذار بر موفقیت استارتاپ‌ها قوی باشید، باز هم راه به جایی نخواهید برد. ایده‌ی شما باید خلاقانه باشد و نیاز جدیدی را خلق کند یا یکی از نیازهای اساسی که مردم با آن درگیر هستند را رفع کند.
مشکلات مالی
بسیاری از کسب‌وکار‌های نوپا با کسری بودجه مواجه می‌شوند. شما به عنوان مدبر یک کسبوکار نوپا، باید هنر هزینه کردن برای استارتاپ را بلد باشید و بدانید که بودجه محدودتان را چگونه خرج کنید و به چه نیازهایی اولویت دهید.
غافل شدن از سایر رقیب‌ها
برای ایده یا محصول خود وجه تمایزی تعیین کنید؛ تا رقبای جدیدی که در کمین هستند جایگاه شما را نگیرند. در مطالعه بازار به این فاکتور مهم توجه داشته باشید.
قیمت‌گذاری اشتباه
ممکن است محصول شما نیازهای بازار را برطرف ساخته، ولی تصمیم مناسبی درباره نحوه قیمت‌گذاری آن گرفته نشده باشد. پس قبل از ورود به بازار به این مورد دقت کنید.
بازاریابی ضعیف
از مهارت‌های بازاریابی استفاده کنید، تا مشتریان مشتاق و مشتریان مخفی خود را پیدا کنید. مطالعه‌ای در زمینه دیجیتال مارکتینگ شما را در این مورد راهنمایی خواهد کرد.
کارمندان و تشکیل تیم با‌انگیزه و مناسب
یکی از چالش‌های مهم در موفقیت استارتاپ‌ها، پیدا کردن افراد خلاق و با مهارت و هماهنگ کردن آن‌ها با یکدیگر است. این افراد حتی باید با سرمایه گذارهای موفق کسبوکار نیز هماهنگ باشند. صرفا داشتن یک تیم بزرگ موجب موفقیت نمی‌شود؛ بلکه اعضای آن نیز باید کار‌آیی لازم را داشته باشند.
ضعف در پشتیبانی
در کسبوکار نوپای خود انعطاف‌پذیر باشید و به بازخوردهایی که از نظرات مشتریان و مصرف‌کننده‌ها دریافت می‌کنید توجه کنید. بعد از این که ضعف‌های استارتاپ خود را شناختید، راهکاری برایشان بیندیشید، چراکه بی توجهی به این موارد شکست زودهنگام را به همراه خواهد داشت.
زمان نامناسب ورود به بازار
ارائه دیر هنگام و یا حتی زود هنگام محصول به بازار، می‌تواند یکی از دلایل اصلی شکست کسب و کار باشد. باید از طریق مطالعات بازار مشخص کنید که چه زمانی ایده‌تان قابلیت ورود به بازار و کسب مشتری را دارد و همچنین حواستان باشد که زمان ارائه محصول به تعویق نیفتد. این باعث می‌شود تا سایر رقبا زودتر از شما وارد بازار شده و آن را تصاحب کنند.
عدم علاقه سرمایه‌گذاران به ایده
یکی از سخت‌ترین بخش‌ها در تشکیل استارتاپ، پیدا کردن سرمایه‌گذاران مناسب و با درک برای آن است. مدیر باید توانایی جذب این سرمایه‌گذاران را داشته باشد تا از لحاظ تأمین مالی اندکی آسوده خاطر باشد.
حرف آخر
موارد بالا از اصلی‌ترین مشکلات پیش روی استارتاپ‌ها هستند که موجب شکست آن‌ها تا به امروز شده‌اند. البته برخی موارد دیگر مانند: خستگی، عدم تمرکز و ناامید شدن، چرخش نامناسب، فقدان مدل کسبوکار و غیره نیز ضربه‌های بدی را به تیم استارتاپی وارد کرده و زمینه‌ساز شکست آن‌ها خواهد شد. لیستی برای نظم دادن به روند کاری خود تهیه کنید. هرچـه را که از نظرتان جا مانده، به ایـن لیسـت اضافـه کنیـد و با کسب و کارتان به تحلیل آن بپردازید کنید. سعی کنید به نگرانی‌های خود از بابت مشکلات پیش روی‌تان پاسخ دهید و مثبت اندیش باشد.
به عنوان آخرین نکته، فراموش نکنید که بسیاری از پروژه‌ها و ایده‌ها ممکــن اســت بــه شکســت منتهــی شــود؛ ولــی آدم‌ها زمانـی شکسـت می‌خورند کـه نسبت به ایده‌های خود بی‌تفاوت باشند و همـه چیـز را رهـا کننـد. ممکــن اســت جایــی دچــار چالــش و مشــکل شــوید امــا دوبــاره راه خود را بسازید و حرکــت کنید. اگــر در مسیر به این نتیجه رسیدید که هــدف خوبــی را پیش گرفتید، آن را ادامــه دهید. در غیر این صورت آن را تغییر دهید و از در جا زدن اجتناب کنید. توجه کنید که دیگران و شرایط کشور را بهانه قرار ندهید و یادتان باشد که هـر جـا مشکلات بیشــتر باشــد، فرصت‌ها هــم بیشــتر خواهــد بــود.
