آلفرد برنارد نوبل در 21 اکتبر سال 1833 در استکهلم، پایتخت سوئد متولد شد. پدر او، یک مهندس خودساخته بود که تنها تا 14 سالگی تحصیلات رسمی را گذرانده بود. آلفرد در دوران کودکی و بلافاصله پس از تولد به بیماری دچار شد. پدر آلفرد تاجری بود که با به دنیا آمدن او دچار ورشکستگی شد. این ورشکستگی و یک آتش‌سوزی که بعدا منزل آن‌ها را به کلی تخریب کرد، خانواده‌ی نوبل را با فقر مطلق روبه‌رو کرد. ویدئوی مربوط به این فرد سرشناس را در یوکن ببینید.
آلفرد در هفت سالگی به مدرسه‌ی مخصوص کودکان فقیر رفت. آلفرد نوبل در 16 سالگی علاقه‌ی زیادی به نویسندگی پیدا کرد. پس از تحصیل زبان انگلیسی او به نمایشنامه‌های شکسپیر علاقه‌مند شد و تحت تأثیر پرسی شلی، به شاعری مشغول شد. پدر آلفرد راضی نبود که پسرش این مسیر را برای ادامه‌ی زندگی طی کند. به همین دلیل به آلفرد پیشنهاد داد که در صورت تمرکز بر روی کسب و کار خانوادگی و پایان دادن به مطالعه‌ی ادبیات، فرصت مسافرت به دور اروپا و آمریکا را به او خواهد داد.
آلفرد پیشنهاد پدرش را پذیرفت و به تور اروپا رفت. او در دوران سفر در مکان‌هایی مرتبط با تجارت و تحقیقات خود زمانش را می‌گذراند. آلفرد از کتابخانه‌ها و کارخانه‌های زیادی در طول دوران سفر بازدید کرد و اکثر زمان خود را در پاریس و نیویورک گذراند. آلفرد که علاقه‌ی زیادی به تحقیق و تحصیل داشت، در همان خانه‌ی کوچک پدری یک آزمایشگاه راه‌اندازی کرد و به اختراعات خود مشغول شد.
در سال 1862 و در سن 29 سالگی، آلفرد متوجه شد که می‌توان با استفاده از ترکیب نیتروگلیسیرین و باروت، انفجار کنترل‌شده‌ای تولید کرد. برادران آلفرد در آزمایشات خود در مقیاس بزرگ به او کمک کردند و انفجارهای خود را در کانالی منجمد در بیرون از سن‌پترزبورگ انجام دادند. آلفرد در سال 1863 از روسیه به زادگاه خود یعنی استکهلم رفت. او مطالعه و آزمایش روی کشفیات جدید خود را در آزمایشگاهی در یک کارخانه در شهر هلنبرگ شروع کرد.
آلفرد هیچ گاه فردی قوی نبود، اما روزانه 18 ساعت به کار و تحقیق می‌پرداخت. پس از کشف روش انفجار نیتروگلیسیرین به کمک باروت، آلفرد تولید اختصاصی نیتروگلیسیرین را در سال 1863 شروع کرد و در سال 1864 به تولید انبوه رسید. اختراع دینامیت، در همین دوران اوج فعالیت‌های نوبل و در نوامبر سال 1863 اتفاق افتاد. او توانست نیتروگلیسیرین را با موادی مانند زغال سنگ ترکیب کند و ماده‌ای انفجاری با قابلیت کنترل انفجار بالا تولید کند.
او در ژانویه‌ی سال 1864 برای ثبت پتنت خود به اداره‌ی ثبت اختراع سوئد رفت اما پس از آن درگیری‌ها و مشغله‌های زیاد باعث شد که از روند ثبت دور بماند. آلفرد نوبل خود را فردی صادق، دانشمندی سختکوش، مخترغ و تاجری موفق می‌دانست. او ریشه‌های فقر در گذشته‌ی خود را فراموش نمی‌کرد و همیشه برای کمک به نیازمندان آماده بود. در مقابل، ثروت او از فروش اسلحه و مواد انفجاری تأمین شده بود واکثر مردم او را فردی فاسد می‌دیدند.
او 94 درصد از ثروت خود را برای اهدای جوایز سالانه در موضوعات علمی متعدد همچون شیمی، فیزیک، علوم پزشکی و ادبیات اختصاص داد. اولین جوایز نوبل در سال 1901 اهدا شدند. بخش مهم دیگر جوایز سالانه‌ی او به دسته‌بندی صلح تعلق داشت. نکته‌ی قابل توجه در مورد زندگی این دانشمند آن است که اکثر مواد انفجاری اختراع شده توسط او، برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده شده‌اند. سد، راه‌های ارتباطی، تونل و کانال‌های دریایی مثال‌هایی از این استفاده‌های صلح‌آمیز هستند.
این تاجر بزرگ با وجود ثروت زیاد، فردی خجالتی بود و در پیدا کردن دوست و همدم دچار مشکل بود. او یک بار در جوانی و در سن‌پترزبورگ به خانمی پیشنهاد ازدواج داد که با پاسخ رد مواجه شد. او در سال 1876، کنتس اتریشی، برثا کینسکی را به‌عنوان دستیار شخصی استخدام کرد. نوبل علاقه‌ی شدیدی به برثا داشت و ایده ها و طرح‌های صلح‌طلبانه‌ی او را نیز تحسین می‌کرد. به احتمال زیاد کنتس، نقش مهمی در تأسیس بنیاد نوبل داشت.
آلفرد از برثا خواستگاری کرد اما در این مورد هم پاسخ رد شنید و کنتس برای ازدواج پاریس را ترک کرد. برثا کینسکی در سال 1905 به‌خاطر تلاش‌هایش درمسیر صلح، جایزه‌ی صلح نوبل را دریافت کرد. سوفیا هس، دختر دیگری بود که نوبل در سال 1876 به او علاقه‌مند شد. نوبل برای ملاقات با این خانم به اتریش سفر می‌کرد. در نهایت سوفی نیز در سال 1894 و با کمک‌های مالی نوبل با مرد دیگری ازدواج کرد.
پس از نقل مکان به ایتالیا، نوبل در شهر کوچی از توابع سن‌رومئو در این کشور ساکن شد. او در آن زمان 57 ساله بود. آلفرد در سال‌های پایانی عمر از بیماری قلبی رنج می‌برد که به طور عجیبی با کمی نیتروگلیسیرین تا حدودی درمان می‌شد. او در نهایت در دهم دسامبر سال 1896 و در اثر سکته‌ی قلبی از دنیا رفت. آلفرد نوبل 355 پتنت به‌صورت بین‌المللی به نام خود ثبت کرد و در زمان مرگش، کسب‌وکار او به 90 کارخانه‌ی تولید تجهیزات نظامی گسترش یافته بود.
بخش عمده‌ای از ثروت نوبل به‌جایزه‌ی نوبل اهدا شد. او هیج ارثی برای خانواده‌ی خود به‌جای نگذاشت و اعتقاد داشت اقوام ثروتمندش تنها به منظور تأمین تحصیلات عالی و اصول اولیه‌ی زندگی برای فرزندانشان، مستحق پول هستند.
